گفتگوهای گزارشگران درباره تحولات سیاسی در کشورعراق و اقلیم کردستان - گفتگو با محمد رحیمی
تا زمانی که روال دنیا چنین است و مردمان جهان در چهارچوب مرزهای ملی محصور شده اند خلقهایی هم که بدلیل همین نظم از داشتن استقلال ملی محروم شده اند حق تشکیل دولت مستقل خود را دارند و باید در اینراه مورد پشتیبانی همه آزادیخواهان قرار گیرند. بر همین راستا همواره مدافع استقلال ملل تحت ستم فلسطین و کردستان بوده ام
گزارشگران:
یک ماه پس از برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان عراق, کرکوک طبق یک عملیات کوتاه و بدون مقاومت در اختیار نیروهای ارتش عراق و شبه نظامیان حشدالشعبی قرار گرفت. پرچم کردستان را که پیشمرگه های کرد در این شهر به اهتزاز دراورده بودند پائین کشیدند و پرچم عراق را بالا بردند. انتظار میرفت که پیشمرگه های کرد در برابر این نیروها مقاومت بخرج دهند و اینطور نشد. بسیاری معتقدند که خیانت شده است و رهبران کرد را مقصر میدانند. آیا این واقعه میتواند سراغاز جنگی دیگر و جابجائی بحران در کشور عراق شود؟ آیا دست هایی در کار است تا عراق را نیز سوریه ای کند؟ با فعالین و صاحبنظران سیاسی به گفتگو نشستیم.
محمد رحیمی تحلیلگر سیاسی کرد و از فعالین مستقل جنبش چپ ایران است. با او گفتگو می کنیم
محمد گرامی سلام و ممنون از اینکه دعوت ما را پذیرفتید
گزارشگران:
اقلیم کردستان چندی پیش در یک همه پرسی با اکثریت قاطع به استقلال آن رای داد. برخی اصولا برگزاری آن و احیانا دستیابی کردهای عراق به استقلال را حق مسلم انان و مطابق با اصل حق تعیین سرنوشت برای خلقها دانستند و برخی نیز ضمن تائید این حق بطور کلی اما برگزاری این رفراندوم را در شرایط بحرانی کنونی بلحاظ زمانی و مکانی در این منظقه مضر دانستند. شما آنرا چگونه ارزیابی کردید؟
تا زمانی که روال دنیا چنین است و مردمان جهان در چهارچوب مرزهای ملی محصور شده اند خلقهایی هم که بدلیل همین نظم از داشتن استقلال ملی محروم شده اند حق تشکیل دولت مستقل خود را دارند و باید در اینراه مورد پشتیبانی همه آزادیخواهان قرار گیرند. بر همین راستا همواره مدافع استقلال ملل تحت ستم فلسطین و کردستان بوده ام. در جریان برگزاری رفراندم اخیر در کردستان جنوبی موافق برگزاری آن بودم و از مردم خواستم به استقلال رای آری بدهند. من از خطرات ناشی از برگزاری رفراندم آگاه بودم و در مقابل آن از مردم کردستان خواستم از پایین و در سطح محلات، روستاها و شهرها و برای دفاع از دستاوردهایشان مستقل از دولت اقلیم خود را سازمان دهند. مصاحبه من با علی دماوندی در تلویزیون برابری گویای این مسئله است. بیاد داشته باشیم که از زاویه منافع کشورهای متخاصم هیچگاه زمان مناسب برای رفراندم فرا نخواهد رسید. اینرا هم میدانیم که بدون فداکاری، آزادی، برابری، عدالت و استقلال تا کنون به کسی داده نشده است. باید قبول کرد که بدلایل متعدد مسیر آزادی خلقها سختتر و پر سنگلاختر شده اند. قانع ساعر انقلابی کرد میگوید: درخت آزادی با خون سیراب شده و به ثمر میرسد، استقلال با فداکاری به نتیجه میرسد.
گزارشگران:
در برابر این پروژه ( همه پرسی ) صفبندی های سیاسی جدیدتری در منطقه شکل گرفت. مثلث عراق, جمهوری اسلامی و ترکیه اردوغانی برای پیشگیری از تشکیل دولت مستقل کردستان صف کشیدند و تهدیدهایی از سوی آنان انجام گرفت و محدودیت هایی در این ارتباط برای کردها ایجاد شد. برخی میگویند فلسفه این همه پرسی نه دستیابی به استقلال که گرفتن امتیازات بیشتر از دولت مرکزی عراق بوده است. شما چگونه ی بینید؟
محمد رحیمی:
شکست یتیم است و پیروزی هزار پدر و مادر دارد. توده های زحمتکش کرد در رفراندم اخیر شرکت کردند و به استقلال کردستان رای مثبت دادند. این بخودی خود یک پیروزی بزرگ برای کارگران و زحمتکشان است که با صدای رسا به جهانیان گفتند خواستار آزادی خویشند. این اقدام مردمی در تاریخ مبارزات کردستان ثبت شده است. علاوه بر این، از همان آغاز واضح و روشن بود که هر دو بخش رهبری بورژوایی کردستان دل خوشی از آزادیخواهی مردم کرد ندارند. در حالیکه بخشهایی از اتحادیه میهنی آشکارا با برگزاری رفراندم مخالفت میکرد، جناح دیگر نیز بند نافش را از دولت عراق جدا نمی کرد و با طرح ادامه مذاکره بلا فاصله بعد از برگذاری رفراندم تزلزل و دودلی را تبلیغ میکرد. هر دو جناح بجای کمک به سازماندهی مردم در دفاع از استقلال مشغول مسابقه همکاری با دولت فاشیستی مذهبی عراق بودند. این هردو جناح احزاب ناسیونالیستی از مردم سازمانیافته کرد بیش از حشد شعبی و دولت فاشیستی عراق وحشت دارند. از همینروست که طی ٢٦ سال گذشته پارتی و اتحادیه در مقابل خود سازمانیابی مستقل کارگران، دهقانان، زنان، بیکاران، روزنامه نگاران و جوانان کرد ایستادند و تعدادی از رهبران کارگری و روزنامه نگاران مستقل را به قتل رساندند. دفاع این نیروهای بورژوایی از جنبش استقلال طلبانه کردستان تا جایی است که منافع طبقاتی آنان بخطر بیفتد. این نیروها در راه منافع ویژه خود هر چیزی را قربانی میکنند.
گزارشگران:
شهر نفت خیز کرکوک از نقاط بسیار مهمی بود که توسط نیروی پیشمرگه ها آزاد و بخشا کنترل میشد. با پیشروی نظامی ارتش عراق و نیروهای شبه نظامی شیعه این شهر بدون مقاومت از سوی کردها واگذار شد. پیشمرگه های کرد دستور عقب نشینی از مواضع خود گرفتند. برخی آنرا خیانت رهبری دانستند و رهبری هم این اقدام را نه عقب نشینی بلکه جابجائی و برای پیشگیری از کشتار کردها اعلام کرد. ارزیابی شما چیست؟
محمد رحیمی:
اگر جناح اقلیت اتحادیه میهنی خیانت نمی کرد، حشد شعبی و نیروهای دولت عراق به خاک کرکوک و دیگر مناتق مورد مناقشه قدم نمیگذاشتند. پاول و آلا طالبانی بهمراه آراس و لاهور شیخ جنگی چهار کارچاق کن جناح خیانتکار اتحادیه میهنی هستند که مسئولیت مستقیم این خیانت بزرگ را بعهده دارند. آنان در زمان مناسب در مقابل دادگاه صالح بجرم خیانت به رای بالای ٩٠% توده های مردم و رفتن به صفوف دشمن قرار خواهند گرفت. این جناح ترسو و جبون در جریان دو ماه کارزار رفراندم بمراتب بیش از گذشته به حاشیه پرتاب شد و کاملا شکست خورد. برای جبران شکستهایشان حاضر شدند به صفوف دشمنان مردم خویش بپیوندند و این درست همان کاری بود که بارزانی و پارتی سالها پیشتر انجام داده و تانکهای دولت عراق را به اربیل آوردند. این دو نیرو طی سالیان گذشته بجای اتحاد با مردم به سمت دشمنان رفتند. نزدیکی آنان با دولتهای فاشیستی مذهبی ایران، ترکیه و عراق نمونه بارز ترس آنان از قدرتگیری توده های مردم کرد است. تکرار خیانت این دو نیرو حاصل ترسشان از مردم است. بدون شک به حاشیه راندن رقبای پارلمانی توسط بارزانی و سر انجام بستن پارلمان برای یک دوره طولانی در راندن بیشتر جناح خائن اتحادیه میهنی بسمت دشمن بی تاثیر نبوده است.
گزارشگران:
نیروهای ارتش عراق و حشدالشعبی بدون مقاومت وارد کرکوک شده اند و پرچم کردهای عراق را بزیر کشیده اند و پرچم خود را بالا برده اند. با توجه به ترکیب قومی موجود در این شهر ایا بنظر شما کرکوک آبستن بحران و درگیری های جدید خواهد بود.
محمد رحیمی:
در کوتاه مدت کرکوک توسط یک فرد نطامی اداره میشود که دولت عراق را نمایندگی میکند. در قدم بعدی سعی میشود کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه بطور مشترک و از طریق همکاری جناح خائن اتحادیه میهنی با دولت مرکزی عراق اداره شوند. تا زمانی که مسئله رفراندم هنوز بر فراز سر کردستان و عراق در جولان باشد دولت عراق به همکاری با این جناح از اتحادیه ادامه خواهد داد، چنانکه دولت صدام حسین صدها هزار کرد را بعنوان جاش بخدمت گرفته بود.آینده کرکوک تابعی از اوضاع عمومیتر عراق و منطقه خواهد بود. بسته به اینکه به چه درجه ای بحران میان جمهوری اسلامی و دولت ترامپ تشدید شود؛ تا چه اندازه دست ایران از دخالت در عراق و دیگر کشورهای منطقه کوتاه شود؛ و سر انجام دولت عبادی به چه میزان از پشتیبانی مالی سیاسی و نطامی ایران محروم گردد، به همان درجه نیز تحولات آتی کرکوک دستخوش تغییر میگردد. متاسفانه آینده کرکوک از کنترل ساکنین آن خارج شده و تحولات آن تحت تاثیر عواملیست که از دسترس آنان خارج است. بطور کلی میتوان گفت که علیرغم اهمیت اقتصادی و منابع نفتی کرکوک یکی از مناطق کردستان است و سرنوشتش با بقیه کردستان گره خورده است. من بعید میدانم که در آینده نزدیک برای تسخیر مجدد کرکوک پارتی و دیگر احزاب کرد حمله ای سازمان بدهند. علیرغم برخی درگیریها هنوز اساس اقدامات طرفین سیاسی میباشد. در حالیکه احزاب طرفدار استقلال کردستان تلاش میکنند تاثیر خائنین را به حد اقل برسانند و نیروهای طرفدار آنان را به طرف خود جلب کنند؛ دولت عراق، سلیمانی و حشد شعبی نیز تلاش میکنند بیشترین استفاده را از اختلاف جناحهای متفاوت کرد برده و شکاف میان آنان را گسترش دهند. عبادی و قاسم سلیمانی تا زمانی که رفراندم و استقلال کردستان را خطری جدی تلقی کنند از جناح خاتن اتحادیه میهنی استفاده کرده و به آنان پر و بال خواهند داد. اما این سیاست تا جایی خواهد بود که در مداکره با بارزانی به نتایج دلخواهشان برسند. فعلا جمهوری اسلامی و دولت عراق با ایجاد تفرقه در صفوف کردها یک ضربه جدی بر آنها وارد کرده است دوره آینده روشن میکند دولت عراق تا چه حد بر وعده هایش در پرداخت حقوق پیشمرگان در سلیمانیه و کرکوک، افتتاح مجدد فرودگاه سلیمانیه، باز کردن مرز کردستان با ایران و سایر توافقاتش با خائنین اتحادیه میهنی وفادار میماند.
گزارشگران:
گفته میشود که جمهوری اسلامی با نمایندگی قاسم سلیمانی و همراهی خانواده جلال طالبانی نیز در این واقعه دخیل بوده اند.جریان چه بوده است؟
محمد رحیمی:
دخالت جمهوری اسلامی در عراق و کشورهای منطقه بر کسی پوشیهد نیست. از همان نخستین روزهای بعد از سرنگونی صدام حسین دخالت گسترده ج.ا. در عراق آغاز شد. قاسم سلیمانی و دیگر سرکردگان پاسدار و بسیجی ایرانی سازماندهی نیروهای شبیه به بسیج فاشیستی ایران در عراق را بعهده گرفتند که حاصل فعالیت آنان بوجود آمدن تعداد قابل توجهی نیروی شبه فاشیستی در عراق تحت عناوینی چون عصائب حق، سپاه بدر، حشد شعبی و الاخر است. این نیروها در توازن قوای میان گرایشات موجود در عراق امروز حرف اول را میزنند. علاوه بر سازماندهی این نیروهای فاشیستی- مذهبی نمایندگان ج.ا. بطور مستقیم و روزانه در امورات داخلی عراق دخالت دارند. باز پسگیری کرکوک توسط اعراب مذهبی و فاشیست عراقی و بکمک جناحی از اتحادیه میهنی یکی از نمونه های آشکار این دخالت است. مدتی قبل از فوت جلال طالبانی قاسم سلیمانی و نمایندگان ج. ا. در ارتباط با رفراندم ، مخالفت ج. ا. با برگزاری آن و راه مقابله با آن با ایشان وارد صحبت شده و بعید نیست وی را به امضای توافقنامه ای وادار کرده باشند که مبنای توافق پاول طالبانی و هادی عامری قرار گرفته باشد. همگان تهدیدهای قاسم سلیمانی را بیاد دارند که او در صورت برگزاری رفراندم از اقدامات حشد شعبی جلوگیری نخواهد کرد. طبق این توافق خائنانه مناطق مورد مناقشه مثل کرکوک، خانقین، جلولا، قره تپه و غیره میبایست بطور مشترک اداره شوند. این توافق طبعا دائمی نیست و بسته به تغییر توازن قوا میان دولت اقلیم و حکومت مرکزی دستخوش تغییر خواهد شد. لذا آینده افرادی مثل پاول و آلا طالبانی و آراس و لاهور شیخ جنگی بهیچ وجه تضمین شده نیست و تاریخ مصرف آنان تا زمانیست که دولت عبادی - حشد شعبی بتواند همه خواسته هایش را به دولت اقلیم تحمیل کند. خیانت این جناح از اتحادیه میهنی هم وزن آش بتال و هزیمت مصطفی بارزانی در سال ٧٥ است.
گزارشگران:
نقش وجایگاه کشورهایی مانندآمریکا واسرائیل وعربستان دراین تحولات چگونه است؟
محمد رحیمی:
آمریکا و حتی اسرائیل و عربستان نقشه های استراتژیک خود را در چهارچوب مسائل کردستان محدود نمیکنند. آمریکا اختلافات بزرگی با ایران دارد و برای حل آنان برنامه بلند بالایی را به اجرا گذاشته است. هدف آمریکا در صورت امکان تغییر رژیم ایران است. کوتاه کردن دست ایران از کشورهای منطقه همراه با محاصره اقتصادی ایران، فشار بر برنامه های اتمی و موشکی ایران شاخه های گوناگون رسیدن به هدف استراتژیک آمریکا در تغییر ج. ا. است. برگزاری رفراندم در کردستان با تشویق روحیه ناسیونالیستی در اعراب عراق در حالیکه آمریکا را در عراق آچمز میکرد در عین حال دست ایران را برای فعالمایشایی بیشتر در عراق باز میکرد. بهمین دلیل بود که آمریکا از دولت اقلیم میخواست که مدتی برگزاری رفراندم را عقب بیندازد.آمریکا توانسته است حداقل در طاهر و بطور رسمی دولت عبادی را همچون متحد خویش در جنگ ضد داعش نگه دارد. دولت اقلیم نیز دیگر متحد آمریکا در همان جنگ است. آمریکا در درگیری میان دولت عبادی و دولت اقلیم نمی توانست جانبدارانه عمل کند و بناچار از آنها خواست که از طریق مذاکره بر اساس قانون اساسی عراق اختلافاتشان را حل و فصل کنند. برخلاف آمریکا ج.ا. در عراق کاملا جانبدارانه عمل کرده و میکند. هدف ایران عقب انداختن جنگ نهائیش با آمریکاست و بهترین مسیر ایجاد بحران در دیگر کشورها و مشغول کردن آمریکا با آن بحرانهاست. بخصوص که جنگ داعش نیز گریبان آمریکا را ول میکند. تا جایی که به سیاستهای اسرائیل مربوط شود گرچه اسرائیل از استقلال کردستان پشتیبانی کرده است که دلائل آن روشن است اما این پشتیبانی تا زمانی که آمریکا سیاست متفاوتی داشته باشد از حد حرف فراتر نخواهد رفت. سیاست عربستان نیز در مجموع تابع سیاست آمریکاست. برای عربستان نیز هدف اصلی زدن سر مار است. اقدام اخیر عربستان در نزدیکی با عبادی در خدمت این هدف بزرگتر است و آنرا با دخالت در مسائل کردستان به خطر نخواهد انداخت.
گزارشگران:
آنچه مسلم است این وضعیت جدید پس از همه پرسی کمک زیادی به حل بحران منطقه نمی کند و در این میان دولت اسلامی داعش میتواند از فضای ایجاد شده به بازسازی خود بپردازد. چشم انداز را چگونه میبینید؟ آیا ظرفیت ها و پارامترهای موجود احتمال سرانجامی بدون آغاز جنگ و کشتار ی دیگر از طریق گفتگو را میدهد؟
محمد رحیمی:
همه عوامل و فاکتورها نشان از این دارند که در دوره آتی در عین زور آزمایی در جبهه های جنگ دولتهای عراق و اقلیم یک دور مذاکره را برای رسیدن به یک توافق احتمالی آزمایش میکنند. یادمان باشد که علت اصلی اقدام بارزانی به برگزاری رفراندم وقت کشی دولتهای عراق در اجرای ماده ١٤٠ و زیر پا گذاشتن قانون اساسی بود. اکنون رفراندم خواست کردهای ساکن کردستان را عیان کرده است و برگزاری رفراندم یک پیروزی سیاسی برای دولت اقلیم است. بدنبال آن یورش مغول آسای حشد شعبی و تسخیر بخش زیادی از مناطق مورد مناقشه توسط آنان در حکم یک پیروزی برای عبادیست و او با دست پر از امتیاز جدیدی که گرفته است استفاده خواهد کرد. چشم انداز بگونه ایست که در توازن قوای فعلی دولت عبادی چه در میدان جنگ و چه بر روی میز مذاکره از موقعیت بهتری بهرمند است گرچه شکننده میباشد و قطع پشتیبانی ایران آنرا تهدید میکند. در نهایت باید گفت که اهالی کردستان بعد از ٢٠٣ صاحب اقلیمی شده بودند که برای آن زحمت چندانی نکشیده و قدرش را نمی دانستند. اکنون آنان با شرکت میلیونی خویش دستاوردی را خلق کرده اند که فعلا بخاطر یورش حشد شعبی به خطر افتاده است. آنان تصمیم گرفته اند علیرغم خیانت بخشی از نیروهایشان بطور مسلحانه از موجودیت و دستاوردهایشان دفاع کنند. این دفاع قابل پشتیبانیست و درسهای مثبت زیادی برای ساکنین کردستان بهمراه خواهد داشت.
گزارشگران: با تشکر از شما و امید که در آینده نیز از تجارب شما بهره ببریم
۵ آبان ۱۳۹۶